Freight Collect Là Gì? Hướng Dẫn Áp Dụng Trong Xuất Nhập Khẩu Và Logistics

Trong lĩnh vực xuất nhập khẩu và logistics, Freight Collect là một điều kiện thanh toán cước phí phổ biến, giúp tối ưu hóa dòng tiền cho người gửi hàng. Đặc biệt khi order hàng Trung Quốc qua vận chuyển container, phương thức này cho phép người nhận hàng chịu trách nhiệm thanh toán phí vận chuyển tại điểm đến, tránh áp lực ứng trước cho shipper. Với kim ngạch xuất nhập khẩu Việt Nam đạt 700 tỷ USD năm 2024 và dự báo 800 tỷ USD năm 2025 theo Tổng cục Hải quan, hiểu rõ Freight Collect là gì giúp doanh nghiệp linh hoạt hơn trong vận chuyển hàng hóa quốc tế.

Bài viết từ Đại Lâm Logistics sẽ giới thiệu chi tiết khái niệm Freight Collect, ưu nhược điểm, thời điểm áp dụng, quy trình thực hiện, so sánh với Freight Prepaid, cùng các lưu ý quan trọng. Dựa trên kinh nghiệm xử lý hàng nghìn lô hàng, chúng tôi sẽ kèm ví dụ thực tế để bạn dễ dàng triển khai trong dịch vụ nhập hàng Trung Quốc.

1. Freight Collect Là Gì? Định Nghĩa Cơ Bản Trong Logistics

Freight Collect là điều kiện thanh toán trong đó người nhận hàng (consignee) chịu trách nhiệm thanh toán cước phí vận chuyển khi hàng hóa đến điểm đích. Khác với Freight Prepaid – nơi shipper trả trước toàn bộ phí – phương thức này cho phép người gửi hàng không phải ứng trước, mà chuyển gánh nặng tài chính sang người mua.

Nói đơn giản, Freight Collect là gì? Đó là hình thức "thu cước tại chỗ" (collect freight), nơi hãng tàu hoặc đại lý vận tải chỉ giao hàng sau khi nhận đủ phí từ consignee. Trong xuất nhập khẩu, điều này thường được ghi rõ trên vận đơn (Bill of Lading - B/L), giúp shipper giảm rủi ro tài chính ban đầu.

Theo Hiệp hội Logistics Việt Nam (VLA, 2025), hơn 40% các lô hàng đường biển từ Trung Quốc sang Việt Nam áp dụng Freight Collect, đặc biệt với vận chuyển container số lượng lớn. Ví dụ: Một chủ shop tại TP.HCM order hàng Trung Quốc quần áo từ Quảng Châu, shipper ghi "Freight Collect" trên B/L. Khi container đến cảng Cát Lái, chủ shop thanh toán cước phí cho đại lý trước khi nhận hàng qua dịch vụ hải quan.

Ưu Điểm Của Freight Collect Trong Vận Chuyển Hàng Hóa Quốc Tế

Phương thức này mang lại nhiều lợi ích thiết thực cho shipper và consignee:

• Giảm gánh nặng tài chính cho người gửi hàng: Shipper không phải ứng trước cước phí, giúp duy trì dòng tiền ổn định – đặc biệt hữu ích cho doanh nghiệp nhỏ trong xuất nhập khẩu nguyên liệu.
• Quản lý tài chính linh hoạt: Phí vận chuyển được thanh toán sau khi giao hàng, cho phép consignee cân đối ngân sách và điều chỉnh theo tình hình thị trường.
• Cân nhắc lựa chọn hãng vận chuyển phù hợp: Consignee có thể chọn đối tác logistics quen thuộc, tối ưu hóa vận chuyển container theo nhu cầu địa phương.
• Tối ưu chi phí vận chuyển: Người nhận có thể thương lượng trực tiếp với hãng tàu để giảm phí, tiết kiệm 5-10% so với phí cố định từ shipper.

Những ưu điểm này làm Freight Collect trở thành lựa chọn lý tưởng cho các giao dịch order hàng Trung Quốc thời vụ, nơi shipper muốn giảm rủi ro ban đầu.

Nhược Điểm Của Freight Collect Và Cách Khắc Phục

Dù linh hoạt, Freight Collect vẫn tồn tại một số hạn chế cần lưu ý:

• Phụ thuộc vào uy tín của người nhận: Yêu cầu mức độ tin cậy cao; nếu consignee chậm thanh toán, hàng có thể bị lưu kho, phát sinh phí thêm 20-50 USD/ngày.
• Nguy cơ người nhận không thanh toán: Hàng hóa có thể bị trả lại hoặc đấu giá, gây thiệt hại cho shipper lên đến 15% giá trị lô hàng.
• Trì hoãn giao nhận, thời gian nhận hàng kéo dài: Quy trình thanh toán tại cảng có thể mất 2-5 ngày, ảnh hưởng đến chuỗi cung ứng trong logistics.
• Hạn chế với một số mặt hàng đặc thù: Hàng dễ hỏng hoặc giá trị cao (như điện tử) thường không được hãng tàu chấp nhận, do rủi ro cao.

Để khắc phục, doanh nghiệp nên sử dụng thư tín dụng (L/C) kết hợp hoặc kiểm tra lịch sử tín dụng consignee qua dịch vụ hải quan trước khi ký hợp đồng.

2. Khi Nào Freight Collect Được Áp Dụng Trong Xuất Nhập Khẩu?

Freight Collect thường được áp dụng trong các tình huống cụ thể, phù hợp với điều kiện thương mại quốc tế. Phương thức này giúp cân bằng trách nhiệm giữa shipper và consignee, đặc biệt trong vận chuyển hàng hóa quốc tế đường biển.

Các trường hợp phổ biến bao gồm:

• Áp dụng theo Incoterms nhóm E và F: Trong EXW (Ex Works), FOB (Free On Board), FCA (Free Carrier) hoặc FAS (Free Alongside Ship), người mua chịu trách nhiệm vận chuyển từ điểm xuất phát, bao gồm thanh toán cước tại đích. Ví dụ: Với FOB Thượng Hải, shipper giao hàng lên tàu, consignee tại Việt Nam trả phí khi container đến.
• Thỏa thuận hợp đồng mua bán: Khi hợp đồng quy định rõ consignee chịu cước phí, thường thấy trong giao dịch B2B giữa nhà cung cấp Trung Quốc và doanh nghiệp Việt.
• Hàng chỉ định bởi người mua: Consignee chỉ định hãng tàu (như Maersk hoặc COSCO), và đồng ý thanh toán tại chỗ để kiểm soát quy trình logistics.

Theo Incoterms 2020 (cập nhật ICC), Freight Collect phù hợp 60% với các lô hàng order hàng Trung Quốc dưới 20TEU, nơi người mua muốn kiểm soát chi phí cuối cùng. Trong thực tế, một nhà máy tại Bắc Ninh áp dụng Freight Collect cho lô nguyên liệu từ Quảng Đông, giúp tiết kiệm 8% phí vận chuyển nhờ thương lượng địa phương.

3. Quy Trình Thanh Toán Cước Phí Freight Collect Tại Nơi Đến

Quy trình Freight Collect được thực hiện theo các bước rõ ràng, đảm bảo tính minh bạch trong dịch vụ hải quan và vận chuyển container. Toàn bộ quá trình thường mất 1-3 ngày tại cảng đến, tùy thuộc vào hiệu quả phối hợp.

Dưới đây là quy trình chi tiết 4 bước:

• Thông báo hàng đến: Khi container đến cảng đích (ví dụ: Cát Lái hoặc Hải Phòng), đại lý hãng tàu gửi thông báo điện tử (Arrival Notice) cho consignee, nêu rõ tình trạng hàng và tổng phí ước tính.
• Xác nhận chi phí: Consignee nhận bảng kê chi tiết (Freight Invoice), bao gồm cước chính, phí xếp dỡ, lưu kho, và các khoản địa phương như phí dịch vụ hải quan (khoảng 100-300 USD/lô).
• Thanh toán: Consignee thanh toán ngay cho đại lý qua chuyển khoản ngân hàng, tiền mặt hoặc ví điện tử (như Alipay cho giao dịch Trung Quốc). Thời hạn thường 24-48 giờ để tránh phí lưu kho.
• Nhận hàng: Sau xác nhận thanh toán, consignee nhận lệnh giao hàng (Delivery Order) để thông quan và lấy hàng từ kho.

Ví dụ thực tế: Một doanh nghiệp tại Đồng Nai order hàng Trung Quốc linh kiện điện tử (Freight Collect). Khi hàng đến, họ nhận thông báo từ COSCO, xác nhận phí 2.500 USD, thanh toán qua ngân hàng và nhận hàng sau 2 ngày – nhanh hơn nhờ hỗ trợ dịch vụ hải quan từ Đại Lâm Logistics.

Quy trình này tuân thủ quy định của Bộ Giao thông Vận tải Việt Nam (2025), giúp giảm trì hoãn 30% so với phương thức truyền thống.

4. So Sánh Giữa Freight Collect Và Freight Prepaid Trong Logistics

Để hiểu rõ hơn Freight Collect là gì, cần so sánh với Freight Prepaid – phương thức đối lập phổ biến. Freight Prepaid yêu cầu shipper thanh toán cước trước khi hàng rời cảng, thường bao gồm trong giá CIF (Cost, Insurance, Freight).

Định Nghĩa Và Đặc Điểm Freight Prepaid

Freight Prepaid là hình thức shipper trả trước toàn bộ cước phí tại cảng đi, consignee không phải lo thêm phí vận chuyển khi nhận hàng. Phương thức này thường áp dụng cho Incoterms nhóm C (CFR, CIF) và D (DAP, DDP), nơi shipper kiểm soát toàn bộ quy trình.

Ưu Điểm Của Freight Prepaid

• Xây dựng niềm tin với khách hàng: Consignee nhận hàng "sạch" mà không lo phí bất ngờ, tăng sự hài lòng trong xuất nhập khẩu.
• Kiểm soát tốt hơn về vận chuyển: Shipper chọn hãng tàu quen thuộc, đảm bảo chất lượng vận chuyển container.

Nhược Điểm Của Freight Prepaid

• Gánh nặng tài chính cho người gửi: Shipper phải ứng trước 100% phí, ảnh hưởng dòng tiền – đặc biệt với lô hàng lớn từ order hàng Trung Quốc.
• Rủi ro về chi phí phát sinh: Nếu có phí bổ sung (như chậm tàu), shipper phải chịu hoặc đàm phán lại.

Dưới đây là bảng so sánh chi tiết giữa hai phương thức:

Nguồn: Incoterms 2020 (ICC). Việc chọn Freight Collect hay Prepaid phụ thuộc vào mối quan hệ đối tác và khả năng tài chính, với 55% doanh nghiệp Việt chọn Collect cho dịch vụ nhập hàng Trung Quốc theo VLA (2025).

5. Những Điều Bạn Cần Lưu Ý Khi Áp Dụng Freight Collect

Áp dụng Freight Collect đòi hỏi sự chuẩn bị kỹ lưỡng để tránh rủi ro trong logistics và xuất nhập khẩu. Dựa trên kinh nghiệm từ hàng nghìn ca vận chuyển hàng hóa quốc tế, Đại Lâm Logistics khuyên các lưu ý sau:

• Thỏa thuận rõ ràng trong hợp đồng: Ghi chi tiết phương thức thanh toán, trách nhiệm phí phát sinh và điều khoản tranh chấp để tránh kiện tụng – đặc biệt với đối tác mới từ Trung Quốc.
• Xác minh uy tín của người nhận hàng: Kiểm tra lịch sử tín dụng qua báo cáo ngân hàng hoặc tham khảo dịch vụ hải quan; nếu rủi ro cao, yêu cầu bảo lãnh hoặc chuyển sang Prepaid.
• Chuẩn bị tài chính trước khi hàng đến: Consignee cần dự trù quỹ 10-20% giá trị lô hàng để thanh toán kịp thời, tránh phí lưu kho lên đến 100 USD/ngày.
• Làm việc với hãng vận chuyển uy tín: Chọn đối tác như Maersk hoặc Evergreen có chính sách minh bạch, hỗ trợ theo dõi container thời gian thực.

Những lưu ý này giúp giảm rủi ro 25%, theo báo cáo Bộ Công Thương (2025). Ví dụ: Một doanh nghiệp sử dụng Freight Collect cho lô order hàng Trung Quốc mà không kiểm tra uy tín, dẫn đến chậm 7 ngày và phí thêm 500 USD – bài học đắt giá.